Triggerpointtherapie
Myofasciale therapie, oftewel triggerpointtherapie, is een vrij nieuwe therapie die in Nederland sinds enkele jaren steeds meer wordt toegepast, vooral bij chronische pijnen. De therapie is een evidence based therapie die in Amerika in de jaren 60-70 is ontwikkeld door de artsen Travell en Simons.
Jaarlijks wordt er in vele landen onderzoek gedaan naar het Myofasciale pijnsyndroom en zijn er veel wetenschappelijke artikelen geschreven die het bestaan en ontstaan van de zogenaamde Triggerpoints bevestigen. De op dit moment meest bekende onderzoeken naar triggerpoints en de effecten daarvan zijn beschreven in een samenvatting van Dr. Simons in “New Views of Myofascial Trigger Points: Etiology and Diagnosis” uit 2010.
Myofasciale pijn en TriggerpointsMyofasciale pijn is een veel voorkomende oorzaak van spierpijn en iedere spier in het lichaam kan deze pijn veroorzaken. Myofasciale pijn varieert van een zwaar, zeurend of drukkend gevoel tot een doof of tintelend gevoel, maar kan ook zeer heftig en stekend zijn. Hoewel de klachten voor de patiënt zeer reëel zijn, kan de arts of specialist vaak geen oorzaak vinden. Ook radiologisch onderzoek of bloedonderzoek brengen geen ‘echte ziekten’ aan het licht. Myofasciale pijn wordt door de meeste artsen niet herkend en dus ook niet als zodanig behandeld. Iemand met myofasciale pijn kan daardoor verstrikt raken in een woud van artsen en behandelaars, zonder van de pijn af te komen.
Wat is myofasciale pijn?Myofasciale pijn is een algemene medische term, om pijn te beschrijven die afkomstig is van de spieren en de spiervliezen ('fascia' genaamd). Het begrip ‘myofasciale pijn’ verwijst naar klachten van het bewegingsapparaat, die gepaard gaan met uitstralende pijn en verlies van spierfunctie. De intensiteit van de klachten kan zeer uiteenlopend zijn: van een licht, oncomfortabel gevoel tot een martelende pijn, waardoor iemand niet meer kan functioneren.
Myofasciale pijn wordt veroorzaakt door myofasciale triggerpoints. Het opmerkelijke is dat deze triggerpoints zich vaak op een heel andere plaats bevinden als waar de pijn gevoeld wordt. Wel is het zo dat iedere spier een vast omschreven uitstralingsgebied heeft, waar de myofasciale pijn zich manifesteert. Een speciaal geschoolde therapeut herkent de pijnklachten van de patiënt en kan het betreffende triggerpoint opsporen. Druk op het triggerpoint geeft vaak de voor de patiënt herkenbare uitstralende pijn.
Wat zijn triggerpoints?Triggerpoints zijn kleine, voelbare verhardingen in een spier, die zeer drukpijn gevoelig zijn. Een spier met een triggerpoint erin is ook zeer pijnlijk bij rekken. Een triggerpoint bestaat uit kleine spiervezels, die vast en verkrampt in elkaar zitten ('contractieknopen'). Een verzameling van deze knoopjes vormen samen een triggerpoint.
Aanvoer van voedingsstoffen wordt hierdoor moeilijk en afvalstoffen kunnen niet gemakkelijk worden afgevoerd. De bundel van spiervezels waarin het triggerpoint zich bevindt, wordt samengetrokken en is voelbaar als een strakke band in de spier. De spier raakt verkort en slechter doorbloed. In deze toestand zal gebruik van de spier leiden tot uitputting en pijn. De spier raakt hierdoor verzwakt. Andere spieren zullen de taak van de verzwakte spier over gaan nemen. Als dit voortduurt, raken ze overbelast en zullen zich ook in deze spieren triggerpoints ontwikkelen.
Door de locale uitputting van de spiervezels worden er noodsignalen naar de hersenen afgegeven waar deze noodsignalen als pijn worden waargenomen. De pijn wordt dan op specifieke plaatsen in het lichaam waargenomen, vaak op andere plaatsen dan waar de triggerpoints zitten. De pijn wordt als locale pijn of als uitstralingspijn gevoeld. Onderstaand is dit in een plaatje weergegeven waar het kruisje een triggerpoint is.
Verschijnselen die door triggerpoints veroorzaakt kunnen worden zijn:
- myofasciale pijn, gelokaliseerd in een bepaald gebied, kenmerkend voor de spier; ook tintelingen of een doof gevoel kunnen in dit gebied optreden
- verandering in spierfunctie zoals spierverkortingen (dit veroorzaakt bewegingsbeperkingen en stijfheid in de gewrichten) en krachtsafname.
- vegetatieve symptomen zoals toename van zweten, rillerig zijn, onwel voelen, overgevoeligheid van de huid, duizelig/licht in het hoofd, wazig zien of koude handen.
- coördinatie stoornissen, zoals een slechter wordend handschrift of moeite met het maken van precieze bewegingen.
Hoe ontstaan triggerpoints?Triggerpoints kunnen op verschillende manieren ontstaan. De meest voorkomende oorzaak is chronische overbelasting van de spier, bijvoorbeeld door een langdurige verkeerde werkhouding of verkeerde leefgewoontes. Ook acute overbelasting, zoals een verkeerde beweging of een ongeval kan triggerpoints veroorzaken. Andere oorzaken kunnen liggen in:
- houdingsafwijkingen zoals een beenlengteverschil of een scoliose
- een periode van gipsimmobilisatie, bijvoorbeeld na een fractuur
- te hard of verkeerd trainen
- tekorten in bepaalde voedingsstoffen en vitamines zoals foliumzuur, calcium, ijzer, magnesium, vitamine D, B1 en B12
- verminderde schildklierfunctie of andere hormonale ontregelingen
Soms is het voor de patiënt duidelijk wat de oorzaak van de klacht is, maar vaak weet iemand het niet precies: de klachten zijn geleidelijk ontstaan en toegenomen. Meestal ontstaan klachten door meerdere factoren tezamen, bijvoorbeeld: een combinatie van overbelasting van de betreffende spier en daarbij ongunstige omstandigheden zoals stress, vermoeidheid, niet goed kunnen slapen, slechte voeding, moeite met ontspannen.
Wat maakt een triggerpoint pijnlijker en wat vermindert de pijn?
Verergering:
- veelvuldig gebruik van de betreffende spier zonder pauze
- als tijdens het bewegen de spier plotseling verkort wordt
- afkoeling (schaarse kleding),
- transpiratie
- druk op betreffende spier , b.v. knellende das, zware tas.
Vermindering:
- korte periode van rust inbouwen tijdens het bewegen, pauzes
- langzaam rekken van de spier bijvoorbeeld onder een warme douche
- temperatuur waarbij het lichaam kan ontspannen, aangename warmte
- fysiotherapie
BehandelingAls de pijnklachten in kaart zijn gebracht, gaat de therapeut op zoek naar de spieren die de pijn zouden kunnen veroorzaken. Daarbij wordt gekeken naar spierlengte, spierkracht en de aanwezigheid van triggerpoints. De triggerpoints bevinden zich in een verharde streng in de spier en voelen aan als een plaatselijke verdikking. Druk op het triggerpoint kan zeer pijnlijk zijn en wekt vaak de voor de patiënt herkenbare klachten op. De therapie is gericht op het inactiveren van de myofasciale triggerpoints. De strakke spierstrengen worden losgemaakt, waardoor de spierspanning afneemt. Een zeer snelle, effectieve methode hiervoor is
dry needling. Door de behandeling raakt de spier weer helemaal ontspannen en kan de normale spierstofwisseling herstellen. De pijn wordt hierdoor minder. Met rekoefeningen wordt de lengte van de spier genormaliseerd. Waar nodig wordt met bewegingsoefeningen de volledige beweeglijkheid weer bereikt.
Samen met de patiënt wordt gekeken door welke factoren in het dagelijks leven de triggerpoints in stand gehouden worden.
Klachten onderhoudende factoren kunnen zijn:
- mechanische stress: slechte werkhouding of werkmethoden, eenzijdige belasting maar ook bijvoorbeeld knellende kleding
- voeding: bijvoorbeeld vitamine tekort, te hoog alcoholgebruik, roken, slecht eten
- bepaalde interne aandoeningen: suikerziekte, schildklierproblemen, orgaanproblemen
- psychologische factoren: stress, angst, depressie, niet reële gedachten over de klachten
- chronische infecties
De patiënt wordt waar mogelijk begeleid bij het verminderen van deze belastende factoren.
