Etalagebenen
Wat zijn etalagebenen?Etalagebenen is de volksterm voor symptomatisch perifeer arterieel vaatlijden, ofwel claudicatio intermittens. Hierbij voeren de slagaders in uw benen te weinig zuurstof aan voor de spieren die u gebruikt bij het lopen. Dit komt omdat deze slagaderen vernauwd zijn. Een vernauwing ontstaat door slagaderverkalking.
De term etalagebenen is bedacht omdat patiënten zich een houding willen geven als zij noodgedwongen moeten rusten. Zij kijken dan bijvoorbeeld in de etalage van een winkel.
Claudicatio intermittens wordt door de artsen ingedeeld in
vier stadia:
- Stadium 1: U heeft wel een vernauwing maar nog geen typische klachten van claudicatio intermittens (etalagebenen).
- Stadium 2: U heeft last van claudicatio intermittens (etalagebenen). Afhankelijk van de afstand die u nog kunt lopen, maken artsen een onderscheid tussen 2A en 2B. Bij een stadium 2A kunt u pijnvrij meer dan 100 meter lopen. Bij een stadium 2B treedt de pijn op voordat u 100 meter gelopen heeft. De meerderheid van de patiënten blijft in stadium twee.
- Stadium 3: U heeft ook in rust pijn in de benen en/of de voeten. De pijn vermindert wanneer men het been van het bed of stoel laat hangen. De toevoer van zuurstof en voedingsstoffen komt in het aangedane been ernstig in het gedrang.
- Stadium 4: Aan de aangedane voet ontstaan niet genezende wonden, necrose of gangreen. Er bestaat hierdoor gevaar voor amputatie.
De stadia 3 en 4 worden door de artsen kritieke ischemie genoemd. Bij kritieke ischemie wordt ook een lage bloeddruk in de benen gemeten (minder dan 50 mmHg ter hoogte van de enkels en/of 30 mmHg ter hoogte van de grote teen).
Waar komt de pijn in de benen vandaan?De beenslagaders vervoeren zuurstofrijk bloed van het hart naar de benen. In de loop van de jaren kan slagaderverkalking (medische term: atherosclerose) vernauwingen of verstoppingen in de slagaders veroorzaken. Uiteindelijk kan er een flinke vernauwing ontstaan; een zogenaamde stenose. Op de plaats van de stenose kan minder bloed passeren. Door de beschadiging van het bloedvat en de trage stroomsnelheid van het bloed kunnen bij zo'n vernauwing gemakkelijk stolsels vormen. Zo'n stolsel kan een bloedvat uiteindelijk geheel afsluiten, dit heet een occlusie. Bij inspanning van de beenspieren (lopen, rennen, traplopen) neemt de vraag naar zuurstofrijk bloed toe. Heeft u vernauwingen in de slagaders? Dan komt er te weinig bloed met zuurstof bij de spieren. Er ontstaat een zuurstoftekort in de spieren. Het zuurstoftekort veroorzaakt de pijn in uw been. Met rust verdwijnt de pijn weer.
Wat is de oorzaak?Risicofactoren voor vernauwingen in de (been)slagaders zijn:
- roken
- hoge bloeddruk
- diabetes mellitus (suikerziekte)
- een verhoogd cholesterolgehalte in het bloed
- overgewicht
- weinig lichaamsbeweging
Ook erfelijke aanleg en leeftijd spelen een rol.
Wat is looptherapie? Hoe kan looptherapie de pijn in de benen verbeteren?Looptherapie wordt voorgeschreven aan mensen met claudicatio intermittens (etalagebenen) en is gericht op het opvoeren van zowel de loopafstand als het looptempo. Personen met etalagebenen ervaren tijdens het lopen pijn in de kuitspier of in de bilspier. Deze pijn ontstaat door een slechte aanvoer van zuurstof naar de spieren. Regelmatig wordt aan huisartsen en vaatchirurgen de vraag gesteld waarom juist lopen zo belangrijk is voor patiënten met claudicatio intermittens en waarom bijvoorbeeld zwemmen of fietsen niet hetzelfde effect heeft. Bij lopen ontstaat zuurstoftekort in de beenspieren en treedt sneller verzuring op dan bijvoorbeeld bij zwemmen en fietsen. Door regelmatig intensief te lopen, treden in de spieren die gebruikt worden bij het lopen en in de bloedvaten die naar deze spieren gaan belangrijke veranderingen op die uiteindelijk tot verbetering van de pijnvrije loopafstand zullen leiden. Hoe het precies werkt is (nog) niet bekend, maar de volgende zaken spelen een belangrijke rol:
- Betere stofwisseling in de spieren
Een belangrijke verandering die onder invloed van lopen optreedt, is een verbetering van het vermogen van de actieve spieren om zuurstof op te nemen uit het bloed. Dit zorgt ervoor dat de spieren minder snel verzuren waardoor de typische pijn later of zelfs helemaal niet meer optreedt.
Een andere belangrijke verandering die onder invloed van lopen optreedt in de beenslagaders, is dat uit de geactiveerde spieren stoffen vrijkomen die zorgen dat de bloedvaten meer open gaan staan. Hierdoor kan het bloed, met daarin de zuurstof, sneller en beter de spieren bereiken. Lopen maakt het bloed ook minder stroperig (‘dunner’), wat de doorstroming vergemakkelijkt.
Het lichaam gaat andere spieren gebruiken tijdens het lopen. Ook gaat het lopen als gevolg van de regelmatige therapie efficiënter, waardoor u met minder energie verder kunt lopen.
- Lopen beter dan zwemmen of fietsen?
Ja en nee. Bij andere activiteiten, zoals zwemmen of fietsen, worden de beenspieren op andere plaatsen gebruikt. De bloedvoorziening van deze spieren is meestal dusdanig beter, dat verzuring pas veel later optreedt. Hierdoor verbeteren wel de functies van het hart en de longen, maar de nodige veranderingen in de benen treden niet op. De pijnklachten tijdens het lopen blijven dus bestaan. Dit is echter afhankelijk van de plaats van de vernauwing. Wanneer uw klachten voorkomen in de bovenbenen, kan het nuttig zijn om het lopen af te wisselen met fietsen. Bij het fietsen worden namelijk de spieren in de bovenbenen geactiveerd.
- Ontwikkeling van collateralen?
De gedachte achter de vorming van collateralen (nieuwe bloedvaatjes) is dat tijdens het lopen de beenspieren extra zuurstof nodig hebben en om aan deze vraag te kunnen voldoen, gaat het lichaam naar omwegen zoeken. De normale aanvoerwegen zijn immers door de slagaderverkalking vernauwd en daarom niet toereikend meer. Er ontstaan ‘collateralen’ (sluipwegen). Dit zijn kleine bloedvaten naar de spieren, die in aanleg reeds aanwezig waren, maar waar voorheen nauwelijks bloed doorheen stroomde. Deze bloedvaatjes nemen onder invloed van looptherapie gedeeltelijk de functie van de vernauwde beenslagader over.
Men heeft lange tijd aangenomen dat de ontwikkeling van collateralen de voornaamste reden is voor het vergroten van de loopafstand. Onderzoek heeft echter aangetoond dat de hierboven genoemde factoren een belangrijkere rol spelen bij het vergroten van de loopafstand. De vorming van collateralen blijft echter een veel gebruikte manier om het effect van looptherapie te illustreren.
In principe kan iedere patiënt met etalagebenen aan looptraining beginnen. Uw hart- en longconditie moeten het wandelen wel toelaten. Bij ernstige klachten op dit gebied kan looptraining niet verantwoord zijn. Om dit zeker te weten, kunt u dit het beste vooraf met uw huisarts, vaatchirurg of met ons bespreken.
Fysio FM is aangesloten bij Chronisch Zorgnet
Sinds 1 januari 2017 worden 37 behandelingen gesuperviseerde looptherapie (GLT) uit de basisverzekering vergoed voor patiënten met claudicatio intermittens (etalagebenen) die een verwijzing van de huisarts of specialist hebben. Dit wil zeggen dat deze groep patiënten geen aanvullende verzekering nodig heeft om een traject fysiotherapie vergoed te krijgen. Uit de basisverzekering worden 37 behandelingen fysiotherapie gedurende de periode van 1 jaar eenmalig vergoed. De therapie dient gevolgd te worden bij een fysiotherapeut die aangesloten is bij Chronisch Zorgnet.
De zorgkosten voor een traject gesuperviseerde looptherapie bij etalagebenen zijn niet uitgezonderd van het eigen risico. Ook in 2017 bedraagt het eigen risico € 385,- (indien men niet gekozen heeft voor een vrijwillige verhoging). Dus de eerste € 385,- die aan zorgkosten gemaakt wordt (voor zover die kosten niet van het eigen risico zijn uitgezonderd), zijn voor rekening van de patiënt.
Indien de 37 behandelingen uit de basisverzekering gebruikt zijn en het traject gesuperviseerde looptherapie is nog niet afgesloten, dan kan men gebruik maken van de aanvullende verzekering mits deze is afgesloten.
